Nacíu en Xixón el 27 de marzu de 1868, Fabriciano González fexo maxisteriu na Normal d'Uviéu y más tarde Drechu na Universidá (fue alumnu de Leopoldo Alas “Clarín”). Exerció de maestru, profesión qu'alternaba col periodismu, y siendo redactor-xefe d-El Comercio, en 1898 pasa a ser Secretariu del Ayuntamientu de Llaviana hasta-l so retiru en 1919. A partir d'esi momentu dedícase específicamente al periodismu y a la lliteratura. En 1943 foi nomáu Cronista de Xixón y en 1946 niembru de numeru del IDEA. Morrió en Xixón l'1 de payares de 1950.
Foi fundador de La Voz de Laviana y del periódicu El rexionalista astur, portavoz del rexonalismu asturianu de los años venti. Tamién foi fundador de la Real Academia d'Artes y Lletres, de la que foi Secretariu.
Dedicóse especialmente a la poesía y al teatru, xéneros nos que se conocen munches producciones cásique toes festives. Esti relatu suyu ta tomáu de la revista Asturias de L'Habana, onde se publicó el 10 d'avientu de 1918.
Vo cuntavos un cuintu que non ye cuintu, pos oillu de boca de Pachín del Cura, qu'en gloria tea; y Pachín yera home de posu, aplomáu y de verdá decir.
Pos como dicía digo. Allá pela francesada vivíen na Vega de San Andrés Xuanón de la Piquera y el Chepín de la Encarnada; Xuanón yera un vilayu de munchu calter, enzambraor y folixeru, que sólo s'atopaba escurriendo diablures y enlamando peles quintanes función y tararira.
En cambiu, el Chepín yera un berriacu engurriáu, bicáncanu y rebaxuelu; pero entrometíu como llargatesa y permalu como un puzcalabre.
Y asocedió que Xuanón adeprendió per unos cazadores qu'haza'l monte de la Faya mataren un llobu y qu'entovía quedaben la lloba con dos llobinos de cría; y acutió col Chepín, pintó-y el casu, y entramos a dos enlamaron subir allá pela fresca del domingo pa ver si atopaben los llobinos y los baxaben vivos a la Vega.
Allegó'l día y al enriscar l'alba agarró Xuanón la so escopeta de chispa y la fiambrera y col Chepín por perru empobinaron pal monte, que d'entóncenes p'acá apelliden de la «Faya de los Llobos».
Amediáu el camín y metanos d'una camperina al par d'un fonticu, ya que'l vino andaba caro, allugáronse los cazaores pa vaciar la fiambrera y cobrar coraxe y juerza. Desatapóla Xuanón, y al golatiala'l Chepín, arremelló los güeyos y cuspió:
—¡Xuasús! ¡Ansí me fraya un rayu, si denyure caté carne más prieta! ¿Con qué mestranzos l'aperiasti, Xuan?
—Tien daqué de too —arrespondió Xuanón con más fachenda qu'un conceyal ñovatu; y encañudó: —¿Tú nunca prebasti d'esto?
—Nin asemeyao pelo que vego y m'arreciende y más que na peí puntu de la pebre; pero barrunto que tea zárzano de yantar.
—Pos si arrepares formal verás que son dos asaúres, qu'han venimos pintiparaes pa salir avante de la impresa en que nos metiemos.
—Pos fueu y a elles, manque se mos encienda l'embeligru —apuslló'l Chepín, arrembuñando una y fincándo-y los caniles. Mazcáronles a cencielles entramos amigos, esbabayándose de gusto y llimpiando'l focicu a mano güelta; y rutando ensin cumplimientos encañudaron el viaxe fasta dar cola cueva n'onde s'afayaben los llobatos.
Esclucó Xuanón y dixo:
—Bona ocasión. Dende aquí los vego, y la lloba non anda cabo casa. Tú, que yes más menudu, cólate, Chepín.
—Nin más nin menos —apuntó'l Chepín—, qu'hai ende pisaes fresques, y magar tú guardies, vo colame p'algamar los llobinos.
Yera la entra de la llobera cierrada como culu de pita celibata por mor de los vericios, cotolles y raigones de faya, qu'ende s'enduviellaben; y asocedió que furando'l Chepín engolóse-y nos xareyos la gorrumba, que non esbariaba p'alantre nin p'atrás, y piegaba'l probé ca berría que respingaba'l pelame al home de más xera.
Cho-y Xuanón la gavita, pero como si cantara, pos con tantu tirar y arremeter sólo algamó esfelpeyar la ropa ya molía del Chepín, que sudaba de coruxía col fornicu al aire, espernexando como sapu sofitáu nun bárganu; mas Xuanón en so enfotu aleluyaba:
—Non famusgues nin te proveza, Chepín, que sin perdete de güeyu vo a carrenderes a una mayaduca qu'está al pasu en busca d'un focetu o hachu pa cortar les raizones.
Y con esto féxose que corría, entá que'l probé prensáu facía ofiertes a Santu Mederu, glayaba y espatuxaba, gomitando la asaúra y bazcuyando la pastia del fornicu.
Dimpués d'estruir el maxín, allugóse Xuanón muí sele pasiquín a pocu y tocó-y suavice nes yargues col cañón de la escopeta. Sentillo frío'l Chepín, encoyese, inflase y estallar como un cachiparru too fo uno; y por obra y milagru de Xuanón o de Santu Mederu, desenxareyóse y quedó llibre, dexando na cueva media xoroba y el pelleyu de la otra media. Y ¿cómo non, si'l probitu cunto que'l cañón yeren les narices de la lloba?
This entry was posted
on 29 abril 2012
at 20:43
and is filed under
asturias,
cuento,
fabricio
. You can follow any responses to this entry through the
comments feed
.